مرزهای رشد و توسعه صنایع تولید آهن و فولاد در ایران و جهان

ذخایر مواد خام و سرمایه های ملی کشورهای محدود است، لذا وظیفه ملی ایجاب می کند که در استفاده بهینه از آنها برای درازمدت برنامه ریزی شود. از جمله مواد خام، ذخایر اولیه برای تولید آهن و فولاد و از جمله سرمایه های ملی مجتمع ها و کارخانه های تولید آهن و فولاد که بسیار سرمایه بر هستند را می توان نام برد. این صنایع از نظر استراتژیکی اهمیت شایان توجهی در تعیین مرزهای رشد صنایع کشورها دارد. بررسی تولید آهن و فولاد در اغلب کشورها صنعتی در دهه اخیر نشان می دهد که آنها به منظور مصرف بهینه ذخایر، حفظ محیط زیست، عرضه و تقاضای آهن و فولاد در سطح جهان و الگوهای شدت تولید و مصرف فولاد تولید خود را کاهسش می دهند و به رده های پایین تری از تولید نزول می کنند. برنامه های تولید آهن و فولاد در سطح جهان نیز نشان می دهد که آنها در جهت تثبیت یا کاهش تولید است، اما تولید آهن و فولاد در برخی از کشورها در حال رشد مانند ایران همانند تولید آهن و فولاد کشورهای صنعتی در مقاطعی از دوره صنعتی شدن همچنان با رشد نمایی افزایش می یابد و برای تولید مازاد بر مصرف برنامه ریزی می شود و آنها به مرور به سطح بالاتری از تولید ارتقا می یابند. به عنوان مثال، ایران از نظر تولید آهن اسفنجی در جهان در سال 1380 با تولید 5 میلیون تن در مرتبه دوم تولید جهانی قرار داشت و به زودی در مقام اول تولید جهانی قرار خواهد گرفت. برای برآورد مرزهای رشد صنایع تولید آهن و فولاد ایران الگوهایی بر اساس تعدادی از عوامل کمی قابل پیش بینی از جمله تولید ناخالص داخلی، سرمایه گذاری در صنایع، جمعیت، مصرف ظاهری  سرانه و هزینه های تولید تدوین شده، مع هذا الگوهای کامل تری بر اساس کل عوامل قابل پیش بینی الزامی است تا برنامه ریزی اساسی و اصولی در زمینه های آوزشی و پژوهشی نیز امکان پذیر باشد. در این مقاله اثر برخی از پدیده های کیفی مؤثر در تولید آهن و فولاد ایران و جهان از جمله جنگ ها و بحران های ملی و جهانی نشان داده شده و اثر برخی از عوامل کمی لحاظ نشده در الگوهای تدوین شده مورد بررسی و ضرورت تدوین الگوهای کامل تر برای جلوگیری از بحران های اقتصادی در زمینه عرضه آهن و فولاد در سطح ملی و جهانی مورد تأکید قرار گرفته است.